Нябожчыкава люстра (на белорусском языке) - Кристи Агата - Страница 19

- Што вы маеце на ўвазе?

- Тое, што ў вас ёсць тлумачэнне на ўсё: зямля на вашых туфлях, вашы сляды на клумбе, адбiткi вашых пальцаў на вонкавым баку акна. Усё гэта вельмi падыходзiць.

Перш чым Рут паспела адказаць, па лесвiцы збегла мiс Лiнгард. На яе шчоках быў дзiўны пурпуровы румянец, i яна як бы нават трохi спалохалася, убачыўшы Пуаро i Рут побач.

- Прашу прабачэння, - сказала яна. - Што-небудзь здарылася?

Рут злосна адказала:

- Я думаю, мiстэр Пуаро звар'яцеў!

Яна прашмыгнула паўз iх у сталовую. Мiс Лiнгард павярнула здзiўлены твар да Пуаро.

Ён адмоўна пакiваў галавой.

- Пасля снедання, - сказаў ён, - я растлумачу. Я хацеў бы, каб усе сабралiся ў кабiнеце сэра Гервазы а дзесятай гадзiне.

Пуаро паўтарыў гэтую просьбу i ў сталовай.

Сьюзен Кардвэл кiнула на яго быстры позiрк, а пасля паглядзела на Рут. Калi Х'юга сказаў:

- Э? Што за iдэя? - яна рэзка штурхнула яго ў бок, i ён паслухмяна змоўк.

Паснедаўшы, Пуаро ўстаў i пайшоў да дзвярэй. Ён павярнуўся i дастаў вялiкi старамодны гадзiннiк.

- Зараз пяць хвiлiн дзесятай. Праз пяць хвiлiн - у кабiнеце.

* * *

Пуаро абвёў поглядам усiх. Кола зацiкаўленых твараў глядзела на яго. Усе тут, адзначыў ён, за адным выключэннем, i якраз у гэты момант тое выключэнне заплыло ў пакой. Лэдзi Шэвенi-Гарэ ўвайшла мяккiм плаўным крокам. Яна выглядала змучанай i нездаровай.

Пуаро падсунуў ёй вялiкае крэсла, яна села.

Зiрнуўшы на разбiтае люстра, яна ўздрыгнула i трошкi павярнулася з крэслам убок.

- Гервазы па-ранейшаму тут, - сказала, нiбы канстатуючы, яна. - Бедны Гервазы... Неўзабаве ён будзе вольны.

Пуаро адкашляўся i абвясцiў:

- Я папрасiў вас усiх прыйсцi сюды, каб вы маглi пачуць праўду пра самагубства сэра Гервазы.

- Гэта быў Лёс, - сказала лэдзi Шэвенi-Гарэ. - Гервазы быў моцны, але яго Лёс быў мацнейшы.

Палкоўнiк Бэры трохi падаўся наперад.

- Ванда... мая дарагая...

Яна ўсмiхнулася яму, пасля працягнула руку. Ён узяў яе ў сваю. Яна мякка сказала:

- Ты маё суцяшэнне, Нэд.

Рут рэзка сказала:

- Нам трэба разумець так, мiстэр Пуаро, што вы канчаткова ўстанавiлi прычыну самагубства майго бацькi?

Пуаро адмоўна кiўнуў галавой.

- Не, мадам.

- Дык навошта ўся гэтая валтузня?

Пуаро спакойна адказаў:

- Я не ведаю прычыны самагубства сэра Гервазы, бо сэр Гервазы Шэвенi-Гарэ не канчаў жыццё самагубствам. Ён не забiваў сябе. Ён быў забiты.

- Забiты? - Некалькi галасоў рэхам паўтарылi гэтае слова. На Пуаро глядзелi здзiўленыя твары. Лэдзi Шэвенi-Гарэ сказала: "Забiты? О, не!" - i паволi адмоўна пакiвала галавой.

- Забiты, вы кажаце? - гэта загаварыў Х'юга. - Не можа быць. У пакоi не было нiкога, калi мы ўламалiся. Акно было зачынена. Дзверы замкнуты знутры, а ключ ляжаў у кiшэнi майго дзядзькi. Як жа ён мог быць забiты?

- Тым не менш, ён быў забiты.

- А забойца, мяркую, уцёк праз замочную шчылiну? - скептычна заўважыў палкоўнiк Бэры. - Альбо вылецеў праз комiн?

- Забойца, - сказаў Пуаро, - выйшаў праз акно. Я пакажу вам як.

Ён паўтарыў свой вопыт з акном.

- Бачыце? Вось як гэта было зроблена! З самага пачатку я не мог лiчыць верагодным, што сэр Гервазы скончыў жыццё самагубствам. У яго была рэзка выяўленая эгаманiя, а такi чалавек не забiвае сябе. I былi яшчэ iншыя рэчы! Вiдавочна, перад сваiм самагубствам сэр Гервазы сеў за пiсьмовы стол, накрэмзаў слова "даруйце" на аркушы паштовай паперы i тады застрэлiўся. Але перад гэтым апошнiм учынкам ён з нейкай прычыны пераставiў крэсла, павярнуўшы яго бокам да стала. Чаму? Павiнен быць адказ. Я пачаў што-нiшто разумець, калi знайшоў знiзу на цяжкай бронзавай статуэтцы прылiплы маленькi асколачак люстра...

Я задаў сабе пытанне: як асколак разбiтага люстра трапiў туды? I адказ прыйшоў сам. Люстра было разбiта не куляй, а ўдарам цяжкай бронзавай статуэткi. Гэтае люстра было разбiта наўмысна. Але навошта? Я вярнуўся да стала i агледзеў крэсла. I тады я ўбачыў, што ўсё было не так. Нiякае самагубства не павярнула б крэсла кругом, не нахiлiла б яго самога на край i тады застрэлiла. Усё было падроблена. Самагубства было фальшыўкай!

А цяпер я пераходжу да вельмi важнага. Сведчанне мiс Кардвэл. Мiс Кардвэл сказала, што яна бегла ўнiз па лесвiцы ўчора вечарам, бо ёй здалося, што гэта гучаў другi гонг. Такiм чынам, яна думала, што ўжо чула першы гонг.

Цяпер разважце, калi сэр Гервазы сядзеў за сваiм сталом у нармальнай позе i быў застрэлены, куды б трапiла куля? Летучы па прамой лiнii, яна прайшла б праз дзверы, калi яны былi адчынены, i ўрэшце трапiла б у гонг!

Вы разумееце цяпер значнасць заявы мiс Кардвэл? Нiхто больш не чуў той першы гонг, але ж яе пакой - непасрэдна над гэтым, i, такiм чынам, у яе была найлепшая магчымасць чуць яго. Яна сцвярджае, што чула толькi адзiн гук, памятайце.

Не можа быць нiякай гаворкi пра самагубства сэра Гервазы. Мёртвы чалавек не здольны ўстаць, зачынiць дзверы, замкнуць iх i ўсесцiся ў патрэбнай позе! Нехта iншы паклапацiўся, i, такiм чынам, гэта было не самагубства, а забойства. Нехта, чыя прысутнасць не выклiкала пярэчанняў сэра Гервазы, стаяў каля яго збоку, размаўляючы з iм. Сэр Гервазы нешта пiсаў, магчыма. Забойца падносiць пiсталет да яго правай скронi i страляе. Злачынства ўчынена! Цяпер хутчэй, за работу! Забойца надзявае пальчаткi. Дзверы замкнуты, ключ пакладзены ў кiшэню сэра Гервазы. Але што, як адзiн моцны гук гонга быў пачуты? Тады стане зразумела, што дзверы былi адчыненыя, не зачыненыя, калi з пiсталета стрэлiлi. Таму - крэсла павернута, цела перасунута, пальцы нябожчыка сцiскаюць пiсталет, люстра наўмысна разбiта. Потым забойца выходзiць праз акно, хiтрамудра яго зачыняе, ступае не на траву, а на клумбу, дзе сляды можна будзе пасля знiшчыць; потым абыходзiць сцяну i iдзе ў сталовую.

Пуаро зрабiў паўзу, пасля працягваў:

- Толькi адзiн чалавек быў у садзе, калi стрэлiлi. Той самы чалавек пакiнуў свае сляды на клумбе i адбiткi сваiх пальцаў на вонкавым баку акна.

Ён накiраваўся да Рут.

- I матыў меўся, так? Ваш бацька даведаўся пра ваш тайны шлюб. Ён рыхтаваўся пазбавiць вас спадчыны.

- Гэта хлусня! - Голас Рут быў звонкi i поўны пагарды. - У вашай гiсторыi няма нi слова праўды. Хлусня ад пачатку i да канца!

- Доказы супраць вас, мадам, вельмi моцныя. Суд прысяжных можа паверыць вам. Ён можа i не паверыць!