Хобіт, або вандроўка туды і назад - Толкин Джон Рональд Руэл - Страница 42

Нарэшце нечакана знайшлі-такі тое, што шукалі. Аднойчы Філі з Кілі ды хобіт спусціліся крыху па даліне, дайшлі да яе паўночнага боку ды ўскараскаліся наверх сярод нагрувашчання кямянёў. Пасля поўдня, пралезшы за высокай скалой, што стаяла самотна нібы калона, Більба натрапіў на нешта падобнае да грубых прыступак, якія вялі наверх. Калі паспешліва ўзбеглі па іх, знайшлі рэшткі вузкай сцяжынкі, якая часам была добра заўважная, часам гублялася, але вывела іх наверх паўночнага адгор'я і далей, да яшчэ вужэйшай паліцы, што цягнулася на поўнач па схіле Гары. Зірнуўшы ўніз, убачылі, што знаходзяцца на скале акурат над пачаткам даліны і пазіраюць акурат на свой лагер. Моўчкі, трымаючыся за скальную сцяну, адзін за адным ішлі яны па паліцы, пакуль сцяна не адышла ўбок і наперадзе не адкрылася маленькая пляцоўка, абгароджаная высокімі скаламі, парослая травой, спакойная і ціхая. Яе немагчыма было бачыць знізу, бо скалы навісалі над ёй, цяжка бьшо заўважыць і здалёк, бо маленькая пляцоўка выглядала проста як цёмная шчылінка ў баку гары. Каменнай столі над пляцоўкай не было, ззаду зачыняла яе вертыкальная сцяна, ніжэйшая частка якой здавалася дзіўна гладкай, быццам апрацаванай, але ж без адзінай дзірачкі альбо шчылінкі.

Таксама ні замка, ні ручак, ні засавак, ні завесаў, ані краёў і створак, ані ганка, але ж аніякій сумневаў, што знайшлі, нарэшце, дзверы!

Яны калацілі па дзвярах, білі і штурхалі, цягнулі, загадвалі дзвярам рухацца, уяўлялі, як дзверы адчыняюцца, казалі ўрыўкі чараў адмыкання — нічога не варухнулася. У рэшце рэшт, стаміліся, паселі адпачыць перад дзвярыма і ўвечары пачалі спускацца назад.

У лагеры ў тую ноч панавала ажыўленне — рыхтаваліся ра-ніцою пераехаць яшчэ раз. Толькі Бафура з Бамбурам вырашылі пакінуць, каб вартавалі поні і прыпасы, прынесеныя ад ракі. Астатнія прайшлі да паўднёвага краю даліны і падняліся па знойдзенай сцежцы да пляцоўкі. Зразумела, пакункаў несці яны не маглі, але кожны ўзяў з сабою добры скрутак вяроўкі, моцна абвязаўшы яе вакол пояса, і вось так без непрыемных здарэнняў дабраліся да месца.

Там і разбілі трэці лагер, прыцягнуўшы патрэбнае знізу на вяроўках. Час ад часу на вяроўцы спускалі аднаго з маладзейшых гномаў, кшталту Кілі, каб абмяняцца навінамі (калі былі) ці дапамагчы вартаваць (каб не надта сумна было), пакуль Бафура цягнулі да верхняга лагера. Бамбур адмовіўся і па сцежцы ісці, і на вяроўцы падымацца.

— Я надта тоўсты для такіх каціных сцежак, — сказаў ён. — Галава закруціцца, на сваю ж бараду наступлю, і зноў вас будзе трынаццаць. А звязаная са шматкоў вяроўка надта слабая ддя маёй вагі.

Як вы пабачыце далей, яму пашанцавала, што ён памыліўся.

Тым часам яны даследавалі наваколле пляцоўкі і знайшлі сцежку, якая вяла вышэй і вышэй, але далёка па ёй ісці не адважыліся, дый карысці асаблівай з той сцежкі не было. Над Гарою вісела цішыня: ні гуку, ні крыку птушынага не даносілася, толькі вецер свішчэў у каменных шчылінах. Гномы і хобіт размаўлялі ціхенька, ледзь не шапталі, ніколі не крычалі ўголас і не спявалі, бо небяспекай, здаецца, набрыняў кожны камень. Усе спробы адчыніць дзверы былі беспаспяховыя. Гномы не надта клапаціліся пра руны альбо месяцовыя літары, а безупынна спра-бавалі знайсці, дзе дакладна хаваюцца дзверы пад гладкай паверхняй скалы. 3 Азёрнага Гораду прывезлі абушкі і мноства іншых інструментаў, спачатку паспрабавалі выкарыстаць іх. Аднак, калі ўдарылі пакамені, тронкі інструментаўрасшчапіліся, ледзь не павывіхнуўшы рукі, а стальныя лязы да абухі паабла-маліся ці пакрывіліся, нібы зробленыя са свінцу. Стала відавочна, што супраць магіі, якая трымала дзверы зачыненымі, з горных інструментаў карысці няма, дый рэха ад бразгання аб дзверы разносілася гулкае і жудаснае.

Для Більба гэта сядзенне на «ганку» здавалася надта стамляльным і сумным. Зразумела, насамрэч аніякага ганку там не было, проста так празвалі паласу травы пад сцяной, памятаючы Більбавы словы шмат часу таму на нечаканай вечарыне ў хобітавай норцы, калі ён сказаў, што сядуць на ганку, пакуль не дадумаюцца да чаго-небудзь. Вось цяпер яны менавіта сядзелі і думалі, ці бадзяліся навокал без мэты і рабіліся ўсё больш і болып засмучаныя.

Настрой іх трохі ўзняўся, калі знайшлі сцяжынку да дзвярэй, але ж цяпер скаціўся ледзь не ў боты. Аднак паддавацца ды выпраўляцца назад не жадалі. Хобітаў настрой стаў не лепшы за гномавы. Більба днямі не рабіў нічога, толькі сядзеў, прыхі-ліўшыся спінай да скалы і паглядаў на землі, што ляжалі на поўдзень да самага Ліхалесся і далей, дзе, як яму часам здавалася, ён бачыў далёкія, маленькія абрысы Туманных Гор. А калі гномы пыталіся, што ж ён робіць, хобіт адказваў: «Вы казалі, што мая справа — сядзець на ганку і думаць, вось я сяджу і думаю». Але ж, баюся я, няшмат ён думаў пра справу, а больш пра тое, што было далёка-далёка, у спакойных Землях Захаду, пра Строму і ўтульную нару пад ёй.

Вялізны шэры камень ўзвышаўся пасярэдзіне пляцоўкі ў траве, і хобіт змрочна і бессэнсоўна пазіраў на яго да на велізарных смаўжоў. Тыя, здавалася, упадабалі пляцоўку, добра абгароджаную скальнымі сценамі, па камянях смаўжоў поўзала мноства.

— Заўтра пачнецца апошні тыдзень восені, — сказаў аднойчы Торын.

— А пасля восені прыйдзе зіма, — дадаў Біфур.

— I наступны год пасля таго, — сказаў Двалін. — I нашы бароды будуць расці, пакуль не звесяцца са скалы ў даліну, і ўсё роўна нічога не адбудзецца. А што ж наш узломшчык робіць для нас? Пярсцёнак нябачнасці ў яго, так што прафесійныя якасці ягоныя незвычайна палепшыліся. Магчыма, ён здолее прайсці праз Пярэднюю Браму ды разведаць тое-сёе для нас!

Більба тое пачуў, бо гномы сядзелі на скалах крыху вышэй за яго. «Сонца і нябёсы! — падумаў ён. — Дык вось што яны задумалі, вось што! Заўсёды мая бедная асоба іх адусюль выцягвала, ну, з таго часу, як знік чараўнік. I што цяпер рабіць? Трэба было здагадацца, што нешта незвычайна жудаснае можа здарыцца са мной у рэшце рэшт. Я і ўявіць баюся руіны Дэйла і гэтую жахлівую браму, адкуль ідзе дым!!!»

Уначы ён адчуваў сябе горш няма куды, і ледзь здолеў заснуць. Наступным днём гномы разбрыліся ў розных напрамках. Некаторыя ганялі поні па даліне, каб зусім не застаяліся, некаторыя бадзяліся туды-сюды па горным схіле. Увесь дзень Більба сядзеў ды змрочна глядзеў на камень, ці на Захад, на землі за Гарой. З'явілася ў яго дзіўнаватае пачуццё, што ён нечага чакае. «Можа, чараўнік раптам вернецца», — падумаў ён.

Калі ён узняў галаву, то ўбачыў далёкі край лесу. Калі сонца павярнула на захад, кароны дрэваў адсвечвалі жоўтым, быццам сонечныя промні пранізалі апошняе цьмянае лісце. Хутка аранжавы сонечны шар спусціўся да ўзроўню ягоных вачэй. Хобіт падышоў да краю пляцоўкі і ўбачыў каля самага далягляду цьмяны і слабенькі, тонкі сярпок маладзіка.

У гэты самы момант з-за спіны Більба данеслася рэзкая пстрычка. На шэрым камені сярод травы сядзеў незвычайных памераў дрозд, яго светла-жоўтыя грудзі быццам запэцкаў россып цьмяных плямак. Хруп! Дрозд схапіў смаўжа і стукнуў яго аб камень. Хруп! Хруп!

Раптам Більба зразумеў. Забыўшыся на любую небяспеку, ён усхапіўся і прыняўся гучна клікаць гномаў, махаючы рукамі. Бліжэйшыя да яго пабеглі, спатыкаючыся аб камяні, альбо панес-ліся па паліцы з усёй магчымай хуткасцю, уголас здзіўляючыся, што ж, зямля ды нябёсы, такое робіцца. Астатнія закрычалі, каб ім спусцілі вяроўкі (усе, акрамя Бамбура, зразумела, той спаў).

Хутка Більба растлумачыў. Усе сціхлі: хобіт побач з шэрым каменем, гномы навокал, трасучы бародамі ў нецярплівым чаканні. Сонца спускалася ўсё ніжэй і ніжэй, і з ім апускаліся надзеі. Сонца дало нырца ў паласу пачырванелых аблокаў на даляглядзе і знікла. Гномы застагналі, але Більба стаяў нерухома. Худзенькі маладзік караскаўся пад далягляд. Надыходзіў вечар. I знянацку, калі надзея зусім ужо знікла, чырвоны сонечны прамень, быццам палец, вытыркнуўся праз дзірку ў аблоках. Прамень прайшоў проста да пляцоўкі і ўпаў на гладкую паверхню скалы. Стары дрозд, які назіраў са скалы сваімі вачыма-пацеркамі, нахіліўшы галаву, раптам засвістаў. Раздалася гучная пстрычка. Лускавінка каменя адшчапілася ад скалы і ўпала. У трох лакцях ад зямлі з'явілася дзірачка.